Systeemtherapie

Systeemtherapie, ook bekend als relatie- en gezinstherapie, kan je helpen bij problemen die je ervaart in relatie tot de belangrijke mensen om je heen. Met je partner, je kind(eren), je ouder(s), je broer(s), zus(sen) of je vriend(en) bijvoorbeeld.

Systeemtherapie kan voor jou de oplossing zijn als je vaker tegen dezelfde moeilijkheden aanloopt en dit keer op keer ruzie of een vervelend gevoel oplevert. Of als je door bepaalde vervelende gebeurtenissen echt niet meer door een deur kan met iemand. Wil je weten hoe systeemtherapie werkt en of het iets voor jou is? Lees hier alles over systeemtherapie.

Dit bericht is voor het laatst bijgewerkt op: 11 april 2023

Wat is systeemtherapie?

Systeemtherapie is een vorm van psychotherapie waarbij er veel aandacht is voor de interactiepatronen met de mensen om je heen. Je partner, kinderen, broer, zus, ouders, buren of vrienden kunnen ook betrokken worden bij de sessie(s) en er wordt rekening gehouden met belangrijke afwezigen. Systeemtherapie wordt daarom ook wel gezins- en relatietherapie genoemd.

De therapie is gericht op het begrijpen en oplossen van dingen waar je tegenaan loopt binnen de sociale context: in relatie tot de ander. Dit kan bijvoorbeeld binnen je gezin, familie of vriendengroep zijn. Het uitgangspunt van systeemtherapie is dat een probleem niet op zichzelf staat, maar dat de mensen die deel uitmaken van je leven hier een belangrijke rol bij spelen. Systeemtherapie geeft inzicht in (terugkerende) problemen en de invloed daarvan op relaties. Dit kan ook helpend zijn bij terugkerende problemen met collega’s, maar om daaraan te werken adviseren we mediation.

Wat is een systeem in de psychologie?

Systeemtherapie gaat over het sociale systeem waarin je je bevindt: jouw leefomgeving. Dit kan je gezin, familie of je vriendengroep zijn. Als individu maak je dus ook altijd deel uit van een systeem. En binnen die omgeving verhoud je je op een bepaalde manier. Er is interactie met anderen en die wisselwerking roept gevoelens, emoties en gedrag op.

Systeemtherapie gaat ervan uit dat je sociale, relationele, economische en culturele context veel invloed heeft op jouw persoonlijke ontwikkeling en groei. Oftewel: voor jouw vorming maakt het uit waar je geboren wordt. Het milieu waarin je opgroeit – jouw voorbeeld/referentiekader – heeft invloed op jouw gedrag. En breder: een systeem heeft effect op iedereen die er onderdeel van is. Dus als iemand uit jouw systeem moeilijkheden ervaart, kan dit de rest van de leden binnen het systeem beïnvloeden. Als iemand in jouw gezin bijvoorbeeld last van psychische klachten heeft, kan dit ook effect hebben op de rest van het gezin. Het systeem kan gaan wankelen. Andersom kan een positieve verandering bij een individu ook bijdragen aan het versterken van het systeem.

Wat doet een systeemtherapeut?

Met de systeemtherapeut bespreek je jouw klachten en problemen. Samen met de systeemtherapeut ga je op zoek naar hoe jouw klachten en problemen zijn ontstaan en welke impact ze hebben op de betrokkenen. De systeemtherapeut probeert te begrijpen hoe iedereen in het systeem met elkaar samenwerkt en geeft je inzicht in deze wisselwerking.

Vervolgens ga je aan de slag om de interactiepatronen en de dynamiek binnen het systeem te veranderen, zodat de problemen opgelost kunnen worden. In de gesprekken kan de focus liggen op het veranderen van hoe je met elkaar omgaat of op hoe je tegen het probleem aankijkt. Systeemtherapie kan zowel individueel als in groepen worden toegepast.

Waarom systeemtherapie

Bij systeemtherapie is er veel aandacht voor wat er zich afspeelt tussen verschillende leden van een systeem. Je bekijkt het effect dat jullie op elkaar kunnen hebben – de onderlinge interactiepatronen – en je krijgt handvatten om je relatie te verbeteren. Zo kom je eerder tot de kern van het probleem, wat uiteindelijk bijdraagt aan sneller herstel. Vaak zorgen de sessies met een systeemtherapeut voor meer begrip tussen jou en de mensen om je heen.

Door je naasten te betrekken bij de therapie kan je voorkomen dat problemen groter worden. Bijvoorbeeld dat een heel gezin uit balans raakt door relatieproblemen van de ouders.

Waarbij kan systeemtherapie helpen?

Systeemtherapie kan worden gebruikt voor een breed scala aan problemen:

• Bij conflicten binnen relaties en gezinnen. Bijvoorbeeld bij communicatieproblemen of bij conflicten tussen ouders en kinderen. Ook bij een scheiding kan systeemtherapie helpen bij vragen als: Hoe blijf je samen ouders als je geen partners meer bent? Hoe ondersteun je je kinderen het beste in het proces van scheiden?
• Bij levensfase problematiek binnen je relatie/gezin. Als veranderingen voor wrijving zorgen, bijvoorbeeld in een gezin met pubers of uit huis gaande kinderen. Met systeemtherapie kunnen jullie uitzoeken hoe er een gezonde balans blijft tussen verbinding en autonomie.
• Bij samengestelde gezinnen en een ‘nieuwe’ dynamiek. Hoe kan je dat soepel laten verlopen, hoe zorg je dat iedereen een plek heeft en zich gezien en gehoord voelt? Hoe ga je om met schuldgevoelens als ouders zijnde?
• Bij problemen op het werk, zoals bij conflicten tussen teamleden, moeilijkheden met het werken in groepen of bij spanningen binnen leidinggevende teams.
• Bij (hechting)problemen met zelfbeeld en sociale interacties, zoals problemen met het opbouwen en onderhouden van relaties, moeilijkheden met assertiviteit of problemen met het aannemen van leiderschap.
• Bij huiselijk geweld kan systeemtherapie bijdragen aan geweldloos en veilig met elkaar omgaan, vooral voor de eventueel betrokken kinderen.
• Bij lichamelijke aandoeningen; je leert hoe je dit een plek kan geven in het gezinssysteem.
• Bij het veranderen van bepaalde aspecten van je leven. Als je bijvoorbeeld nieuwe vaardigheden wil aanleren of oude patronen wil aanpakken die niet langer werkzaam voor je zijn.

Systeemtherapie is een geschikte behandelvorm bij relatie- en gezinstherapie, familiebemiddeling, werkgerelateerde coaching en mediation.

Wat is het verschil tussen systeemtherapie en familieopstellingen?

In een familieopstelling kan je onbewuste patronen in je familie onderzoeken. Tijdens zo’n opstelling ga je zelf in de ruimte aan de slag, vaak onder begeleiding van een psycholoog of therapeut, met representanten (vertegenwoordigers) die je op de plaats van familieleden kan laten staan. Deze representanten kunnen onbekende mensen zijn, maar bijvoorbeeld ook papiertjes met namen of lego-poppetjes zijn. Zo kan je familiedynamieken zichtbaar maken.

De informatie uit een familieopstelling komt bij jou binnen. Je naasten zijn hier dus niet daadwerkelijk bij. De overtuiging bij een familieopstelling is dat als jij je houding verandert dankzij de nieuwe inzichten, de mensen in jouw systeem vanzelf anders op je reageren. Bij systeemtherapie worden de mensen om je heen bij de behandeling betrokken, zodat jullie allemaal nieuwe inzichten kunnen opdoen. Zo ontstaat er meestal meer steun en begrip voor elkaar.

Een ander verschil tussen systeemtherapie en een familieopstelling is dat je dit laatste vaak eenmalig doet per hulpvraag en dat je bij systeemtherapie meerdere sessies kan wijden aan een hardnekkig niet-helpend patroon. De overeenkomst is de aandacht voor de context van je probleem of klacht; voor jouw leefwereld en (de ordening van) jouw systeem.

Voor wie is systeemtherapie geschikt?

Systeemtherapie is iets voor jou als je vaker tegen dezelfde problemen aanloopt met relaties. Of dit nou met je partner, een goede vriendin of je collega is. Je wil graag onderzoeken waarom er telkens een bepaalde dynamiek tussen jullie ontstaat, wat vaak leidt tot miscommunicatie. Dit zal je het liefst aanpakken op het moment dat je deze wisselwerking steeds opnieuw tegenkomt (met dezelfde persoon of met verschillende personen) en het telkens negatieve gevolgen heeft. Je wilt deze dynamiek graag veranderen en (beter) leren samenwerken met de mensen om je heen.

Vind een systeemtherapeut

Wil jij aan de slag met je klachten en denk je dat systeemtherapie bij jou past? Vind bij ons een systeemtherapeut die jou kan helpen. Leg je situatie aan ons voor tijdens een gratis adviesgesprek of bel naar 085 – 4014 720. Wij denken graag met je mee.

Informatie gecontroleerd door expert

De informatie op deze pagina is gecontroleerd en goedgekeurd door Roanne Helwig. Roanne is psycholoog en systeemtherapeut in Eindhoven en gespecialiseerd in onder meer persoonlijkheidsproblemen. Ze is aangesloten bij Psyned, NVPA, NVRG en RBCZ.